Những nguyên nhân gây sưng và viêm mắt ở mèo

Tình trạng sưng viêm mắt ở mèo có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nhiễm trùng, tổn thương cơ học, đến các bệnh lý toàn thân. Dưới đây là tổng hợp các trường hợp chính:

1. Viêm kết mạc (Conjunctivitis)

• Nguyên nhân:
  • Nhiễm virus (Herpesvirus ở mèo - FHV-1).
  • Nhiễm vi khuẩn (Chlamydia felis, Mycoplasma).
  • Dị ứng, kích ứng do bụi bẩn, hóa chất.
• Triệu chứng:
  • Mắt đỏ, sưng, tiết dịch (nước, nhầy hoặc mủ).
  • Ngứa, mèo hay gãi mắt.
• Điều trị:
  • Thuốc nhỏ mắt kháng sinh (Oxytetracycline, Erythromycin).
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) dạng nhỏ hoặc mỡ mắt.

2. Viêm loét giác mạc (Corneal Ulcer)

• Nguyên nhân:
  • Chấn thương (cào, va chạm).
  • Nhiễm trùng do vi khuẩn, nấm, hoặc virus.
  • Hội chứng "khô mắt" (keratoconjunctivitis sicca).
• Triệu chứng:
  • Mắt đỏ, đục giác mạc.
  • Chảy nước mắt, đau mắt.
• Điều trị:
  • Thuốc nhỏ mắt kháng sinh (Fluoroquinolone: Ciprofloxacin, Ofloxacin).
  • Thuốc mỡ mắt bảo vệ giác mạc (Vitamin A, Atropine).
  • Đôi khi cần phẫu thuật ghép giác mạc nếu loét nghiêm trọng.

3. Viêm màng bồ đào (Uveitis)

• Nguyên nhân:
  • Nhiễm FIP (Feline Infectious Peritonitis).
  • Nhiễm Toxoplasma gondii.
  • Bệnh toàn thân như FeLV, FIV, hoặc tổn thương do chấn thương.
• Triệu chứng:
  • Sưng mắt, đỏ mắt.
  • Đau, nhạy cảm ánh sáng (photophobia).
  • Giảm thị lực, đồng tử co lại.
• Điều trị:
  • Thuốc kháng viêm (NSAID hoặc Corticosteroid nhỏ mắt).
  • Điều trị nguyên nhân cơ bản như thuốc chống FIP hoặc kháng ký sinh trùng.

4. Glaucoma (Tăng nhãn áp)

• Nguyên nhân:
  • Tăng áp lực nội nhãn do tổn thương ống dẫn lưu.
  • Hậu quả của viêm màng bồ đào hoặc chấn thương.
• Triệu chứng:
  • Mắt sưng, đồng tử giãn to.
  • Mắt đục, mất thị lực.
• Điều trị:
  • Thuốc hạ nhãn áp (Timolol, Dorzolamide).
  • Phẫu thuật nếu không đáp ứng điều trị.

5. Nhiễm ký sinh trùng (Giun mắt - Thelazia callipaeda)

• Nguyên nhân:
  • Ký sinh trùng giun mắt qua ruồi trung gian.
• Triệu chứng:
  • Sưng mắt, ngứa, chảy nước mắt nhiều.
  • Thấy giun nhỏ trong kết mạc.
• Điều trị:
  • Loại bỏ giun thủ công.
  • Thuốc kháng ký sinh trùng (Ivermectin, Selamectin).

6. Viêm tuyến lệ hoặc tắc tuyến lệ

• Nguyên nhân:
  • Viêm nhiễm vùng tuyến lệ.
  • Bẩm sinh hoặc do sẹo mô.
• Triệu chứng:
  • Chảy nước mắt liên tục.
  • Sưng góc mắt trong.
• Điều trị:
  • Mở thông tuyến lệ nếu tắc.
  • Kháng sinh tại chỗ nếu có nhiễm trùng.

7. Dị ứng hoặc kích ứng

• Nguyên nhân:
  • Dị ứng với phấn hoa, hóa chất, khói bụi.
• Triệu chứng:
  • Mắt đỏ, sưng nhẹ.
  • Chảy nước mắt trong, không có dịch mủ.
• Điều trị:
  • Loại bỏ nguyên nhân dị ứng.
  • Thuốc chống dị ứng (Antihistamine) và nhỏ mắt dưỡng ẩm.

8. Khối u hoặc tổn thương ác tính quanh mắt

• Nguyên nhân:
  • U tuyến lệ, u kết mạc, hoặc các tổn thương ác tính khác.
• Triệu chứng:
  • Sưng mắt một bên, đôi khi có cục u rõ rệt.
  • Mất thị lực, xuất huyết kết mạc.
• Điều trị:
  • Phẫu thuật hoặc xạ trị tùy mức độ và vị trí.

9. Thiếu vitamin A

• Nguyên nhân:
  • Thiếu vitamin A trong chế độ ăn.
• Triệu chứng:
  • Khô mắt, giác mạc đục mờ.
  • Sưng nhẹ, chảy nước mắt.
• Điều trị:
  • Bổ sung vitamin A qua thức ăn hoặc tiêm.

Hướng xử lý chung:

• Bước 1: Đánh giá nguyên nhân dựa trên triệu chứng (viêm, sưng, đỏ, dịch mủ, hoặc đục giác mạc).
• Bước 2: Rửa mắt bằng nước muối sinh lý.
• Bước 3: Dùng thuốc nhỏ mắt kháng sinh hoặc mỡ kháng sinh.
• Bước 4: Theo dõi sát tình trạng mắt và đưa mèo đến bác sĩ thú y để kiểm tra nếu không cải thiện trong 2-3 ngày.

Khi chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây viêm mắt ở mèo, có thể áp dụng một phác đồ điều trị tổng quát dựa trên các nguyên tắc sau để giảm triệu chứng và ngăn ngừa nhiễm trùng thêm:

Phác đồ điều trị tổng quát viêm mắt ở mèo

1. Vệ sinh mắt:

   • Rửa mắt bằng nước muối sinh lý vô trùng (0.9% NaCl) hoặc dung dịch rửa mắt chuyên dụng (như Optrex).
   • Lau sạch dịch tiết quanh mắt bằng gạc sạch hoặc bông gòn mềm (không dùng lại).

2. Sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng sinh phổ rộng:

   • Chọn loại thuốc an toàn cho mắt mèo và phù hợp cho nhiều loại vi khuẩn:
     • Oxytetracycline + Polymyxin B (Terramycin): Hiệu quả trong các trường hợp nhiễm khuẩn và bảo vệ giác mạc.
     • Chloramphenicol: Kháng khuẩn phổ rộng.
     • Nhỏ 2-3 lần/ngày.

3. Điều trị chống viêm:

   • Nếu mắt sưng đỏ mà không có loét giác mạc (kiểm tra bằng nhuộm fluorescein nếu có thể):
     • Dexamethasone nhỏ mắt (thuốc chống viêm nhóm corticosteroid): Chỉ dùng khi không có dấu hiệu loét giác mạc.
     • Liều: 1-2 lần/ngày.

4. Hỗ trợ giảm đau và bảo vệ giác mạc:

   • Sử dụng thuốc mỡ mắt Vitamin A (Lacryvisc hoặc VitA-Pos) để dưỡng giác mạc.
   • Nhỏ Atropine (theo chỉ định bác sĩ thú y) nếu có co thắt cơ mi gây đau mắt.

5. Thuốc toàn thân:

   • Nếu mèo có triệu chứng toàn thân như sốt hoặc viêm nặng:
     • Kháng sinh đường uống: Amoxicillin-Clavulanate hoặc Doxycycline.
     • Chống viêm toàn thân: Meloxicam (theo liều lượng chỉ định của bác sĩ).

6. Bảo vệ mắt:

   • Dùng vòng cổ Elizabeth để mèo không gãi mắt làm tình trạng xấu đi.

Theo dõi:

• Cải thiện trong 2-3 ngày: Tiếp tục điều trị.
• Không cải thiện hoặc nặng hơn (dịch mủ tăng, mắt đục): Cần khám chuyên sâu (siêu âm mắt, xét nghiệm dịch mắt, hoặc nhuộm giác mạc để tìm tổn thương).

Lưu ý:

• Không sử dụng thuốc chứa corticosteroid nếu không chắc chắn mèo không bị loét giác mạc (có thể làm loét nghiêm trọng hơn).
• Luôn duy trì vệ sinh mắt sạch sẽ để tránh tái nhiễm.

Phác đồ trên giúp kiểm soát tình trạng viêm mắt hiệu quả trong thời gian chờ xác định nguyên nhân. Tuy nhiên, cần ưu tiên đưa mèo đến bác sĩ thú y để chẩn đoán chính xác.